Tarih: 28.02.2021
Yazar: Burçak Abay
Ortalama Okuma Süresi: 3 dakika
Travma sonrası stres bozukluğu, diğer adı ile PTSD aşırı miktarda strese maruz kalma ile ortaya çıkan bir psikolojik rahatsızlıktır. Bu aşırı stres durumu travmalar ile ortaya çıkar. Travma nedenleri kişiden kişiye farklılık gösterse de temel nedeni aşırı strestir. Bu durumların direkt olarak kişiye karşı gerçekleşme zorunluluğu yoktur, kişi stresli olaylara tanıklık etmiş de olabilir. Bu hastalığa sahip kişiler travmaları ile ilgili kabus görebilir veya olayın tekrar gerçekleşeceği hissine kapılabilir. Bu nedenle sürekli tetikte olma veya sürekli korku içinde olma durumu gözlenebilir. Özellikle toplumsal bir olay ile ilgili travma yaşayan insanlar dışarı çıkmamaya çalışabilir veya kalabalık ortamlardan uzak durabilirler.
PTSD tanısı koyulması için genel olarak 4 semptom aranır. İlk semptomda kişide kabuslar veya düşünceler ile olayın tekrar yaşanıp yaşanmadığı gözlenir. Bu kişinin istemsizce yaşadığı bir durumdur. İkinci semptomda kişinin travma ile ilişkili olan düşünceler, kişiler veya mekanlardan kaçınma durumunun olup olmadığına bakılır. Üçüncü semptomda kişinin düşünceleri olumsuz bir şekilde değişebilir; kişi olayı tüm detaylarıyla hatırlayamayıp olaydan kendini sorumlu tutabilir. “Survivor guilt” denilen olay da bu semptomda yer alır ve kişinin herhangi bir kötü olaydan kurtulduğu için kendini suçlu tutması anlamına gelir. Son olarak dördüncü semptomda ise kişinin sürekli tetikte olma durumu incelenir. Kişiye travmayı hatırlatan seslerin olduğu ortamda kişi panik moduna girebilir.
Hastalığa neden olan faktörlere bakıldığında sosyal, psikolojik, biyolojik, cinsiyet ve kültür farklılıkları görülebilir. PTSD genel olarak incelendiğinde kadınlarda görülme olasılığının erkeklerden daha fazla olduğu görülmüştür. Bunun nedenine bakıldığına cinsel tacizin PTSD’nin en yaygın nedenlerinden biri olması ve çoğu kültürde kadınların sosyal hayattan uzak tutulup belirli kalıplarda yaşamlarının istenmesi görülebilir.
PTSD tedavisinde bilişsel davranış terapisinin oldukça etkili olduğu görülmüştür. Bu terapi çeşidinde kişi kendisinde anksiyete yaratan olayları, davranışları veya düşünceleri en çok anksiyete yaratandan en az anksiyete yaratana doğru sıralar. Terapist bu düzene bakarak kişiyi rahatlatıcı yollarla bu durumlara maruz bırakır. Kişi bu rahatlatıcı tekniklerle birlikte anksiyete yaratan durumların gerçekte tekrar yaşanmadığını görür. Anksiyete tetikleyen durumlara maruz kalmayı kaldıramayan kişilerde terapistin kişiye stresle başa çıkmakla ilgili teknikler öğretmesinden oluşan stres aşılama tekniği uygulanabilir.
KAYNAKÇA & İLERİ OKUMA
Nolen-Hoeksema, S. (2013b). Abnormal Psychology (6th ed.). McGraw-Hill Education