Evreni İçine Sığdıran Laboratuvarlar

        İlk yazımda laboratuvarlar hakkında “Laboratuvarlarda ise teorik bilgilerin somutlaştırılması, daha iyi kavranması için modellemeler oluşturuluyor ve deney yaparak verilerin test edilebileceği ortamları bize sunuyor. Böylece laboratuvarlar, hesaplanan teorik verilerin doğruluğunu test etmeyi, gözlem yapmayı, bilimsel düşünmeyi, deney sonuçlarını değerlendirme ve yorumlama ile bu teorilerin kavranmasını kolaylaştırır. Ayrıca laboratuvarlarda ki çalışmalar ile yeni keşifler yaparak yeni teknolojiler üretilir.” olarak bahsetmiştim bu yazımda ise kimya ve biyoloji laboratuvarlarından bahsedeceğim.

Laboratuvarda ekmek yapabilir miyiz?

        

        Temel fen bilimlerinin ana bilim dallarından biri olan kimya; maddelerin yapısını, özelliklerini ve başka maddeler ile arasındaki ilişkiyi inceler. Bu süreci teorik ve deneysel olarak sürdürür.  Kimya laboratuvarlarında da diğer laboratuvarlarda olduğu gibi teori ve deney ilişkisi, araştırma, gözlem ve deney yapabilme becerisi kazandırılır. Kimya laboratuvarlarında yapılan maddenin özellikleri deneyinde, maddenin fiziksel ve kimyasal yapısı incelenir, bu özellikler ile maddelerin birbirinden nasıl ayrılacağı öğrenilir, erime ve kaynama noktası gibi faz dönüşümleri gözlemlenir. Çözelti deneylerinde ise tepkime stokiyometri hesaplama, asit baz titrasyonu ile pH özelliklerine göre maddeleri sınıflandırabilmeyi öğrenirler. Karışık deneyler yaparak nişasta hidrolizi, sabun ve aspirin elde etmesi gibi çeşitli maddeleri beraber ve sistematik kullanarak ürün elde etmeyi öğrenirler.

        Kimya Laboratuvarında bu tür deneylerin yapılmasının asıl amacı öğrenciye günlük hayatta karşılaştığı maddeler hakkında bilgilendirmek, gerektiği durumlarda üzerinde işlem yapabilme kabiliyeti kazandırmak, deneylerde kullanacağı laboratuvar malzemelerini tanıma ve laboratuvarda deney yapma tekniklerini öğrenme, doğada gördüğü kimyasal olayları yorumlayabilme ve gerçek bilgiye ulaşabilme gibi yetenekler kazandırmaktır.

        Kimya laboratuvarlarında risk olarak ayrıca çalışılan maddelere göre farklı zehirlenme riskleri vardır. Bunlar, gaz zehirlenmeleri, brom ve klorla zehirlenme, etil alkolle zehirlenme, zehirli madde yutulması gibi zehirlenmelerdir. Zehirlenmelerin önlenmesi için gazlarla çalışırken çeker ocak kullanılmalıdır. Laboratuvar önlüğü, eldiven ve gerek olduğu durumlarda maske ve gözlük ile çalışılmalıdır. Zehirlenme yaşanırsa tıbbi ilk yardım yapılmalıdır, zehirlenen kişi açık havada bol oksijen almalıdır.

Yaşayan makineleri incelemek

 

        Diğer fen bilimleri evrenin ya da olayların bir bölümünü incelese de sadece biyoloji canlıları konu alan ana bilim dalıdır. Canlıların fizyolojik ve biyolojik özelliklerini incelerken; canlının doğma, gelişme, üreme ve evrimsel sürecini inceler. İçinde yaşadığımız canlı bir çevre olan doğayı anlamak, onu korumak ve içerisinde gerçekleşen her türlü canlı faaliyeti yorumlayabilmek için biyoloji şarttır. Biyoloji laboratuvarlarında doğanın canlı olan her parçası ve canlılığın temeli, nasıl devam edeceği; geçmiş canlılar ve şu an yaşayan canlılar arasında bağlantı kurarak evrimsel süreçleri de göz önünde bulundurularak incelenir.

        Öğrenciler biyoloji laboratuvarında bulunan insan modelleri ile insanın iç organlarını, iskelet sistemini, dolaşım ve boşaltım sistemi gibi vücut özelliklerini tanıyor, fosiller yardımıyla geçmişte yaşamış insanlar ile günümüzde yaşayan insanların farkının nedenlerini öğreniyorlar. Kullandıkları mikroskoplar ile hücrelerin dünyasını gözlemleyerek hücre içerisindeki ve hücrelerin birbiri arasındaki faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olurken aynı zamanda daha büyük canlıların belli parçalarını mikroskop altında inceleyerek nasıl çalıştıklarını ve ne işe yaradıklarını keşfediyorlar. Biyoloji laboratuvarındaki asıl amaç öğrencilerin canlılığın nasıl meydana geldiğini, korumak için ne yapılması gerektiğini, hücreden organizmaya kadar geçmişte yaşamış ve günümüzde yaşayan canlıları sınıflandırarak evrimsel süreci daha iyi aktarmaktır.

KAYNAKÇA & İLERİ OKUMA

İLK YAZI | UZAKTAN EĞİTİMDE TEORİK DERSE DÖNÜŞEN LABORATUVARLARDA NE OLUYOR?

Laboratuvar Güvenlik Önlemleri | ESTÜ KİMYA

Başlık Görseli | CANTERBURY ÜNİVERSİTESİ

laboratuvar görseli | YOUVISIT.COM

İnsanlık var olduğundan beri içinde bulunduğu evrenin yapısını ve işleyişini merak etmiştir. Bu merakına cevap bulabilmek için birtakım yöntemler geliştirmişlerdir. Bu yöntemlerin sistematik, düzenli ve çeşitli deneyler ile test edilebilen bilgi yoluna da bilim demişlerdir.

Bilim çok geniş konuları ele alsa da bunlardan bazıları, okullarda teorik ders olarak karşımıza çıkan evrendeki her maddenin işleyişini inceleyen fizik, maddelerin yapısını inceleyen kimya ve canlılığı konu alan biyoloji gibi fen bilgisi alanlarıdır. Bu alanlardaki konular okullarda pandemiden dolayı uzakten eğitim sisteminde teorik olarak işlenmek zorunda kaldığı için bu konular teoride sayısal verilerden oluştuğu için sadece matematik ile anlaşılması zordur.

Laboratuvarlarda ise teorik bilgilerin somutlaştırılması, daha iyi kavranması için modellemeler oluşturuluyor ve deney yaparak verilerin test edilebileceği ortamları bize sunuyor. Böylece laboratuvarlar, hesaplanan teorik verilerin doğruluğunu test etmeyi, gözlem yapmayı, bilimsel düşünmeyi, deney sonuçlarını değerlendirme ve yorumlama ile bu teorilerin kavranmasını kolaylaştırır. Ayrıca laboratuvarlarda ki çalışmalar ile yeni keşifler yaparak yeni teknolojiler üretilir.

Peki bir laboratuvarda nasıl çalışılır?

Farklı konular için farklı gereksinimler gerektiği için farklı laboratuvarlar oluşturulmuştur. Her laboratuvar aynı olmasa da ortak kuralları vardır. Bu kurallar öncelikle güvenlik kurallarıdır. Güvenlik önlemleri alınmadan laboratuvarda deneye başlanmamalıdır. Deneyde bir düzenek üzerinde çalışılacaksa önce düzenek kurulmalı ve test edilmelidir. Kullanılacak malzemeler, gerekli güvenlik önlemleri alınarak önceden hazır edilmelidir. Deney sonunda kullanılan malzemeler, gerekli güvenlik önlemleri ile temizlenmelidir. Deney boyunca, deney düzeneğini bırakmadan gözlenen her değişim not alınmalıdır ve deney sonrasında bu notlar ile deney raporu hazırlanması deney hakkında bize teorik bilgi vermesi için önemlidir.

Bu raporlar sayesinde deneyleri yapmadan, deneyde neler olacağını biliriz ve teorik bilgiye tekrardan deney yapmaya gerek olmadan ulaşabiliriz. Laboratuvarlar, pandemi sürecinde uzaktan işlenen derslerde gördüğümüz konulardaki hesaplamaların yapıldığı çalışma alanlarıdır. Gördüğümüz teorik hesaplamalar gerçek hayatta test edebileceğimiz yerler yine bu laboratuvarlardır.

 

KAYNAKÇA & İLERİ OKUMA

Bilim Nedir?

Teoriler Kanıtlanmamış Fikirler Midir ?